Analyse Yesilgöz, Wilders en Timmermans

Wat maakt dat een politicus wint in onze tijd?
Deze vraag werd onlangs gesteld aan Dan Pfeiffer, voormalig adviseur van Obama en co-host van de bekende podcast ‘Pod Save America’.
Pfeiffers antwoord was veelzeggend: ‘om te winnen gaat authenticiteit boven alles’.

Er bestaat op het moment een overweldigende weerzin tegen wat we de ‘typische politicus’ zouden noemen. Afgemeten, afgepaste en doorgemeten boodschappen die vooraf bedacht en ingestudeerd zijn, leggen het af tegen ‘echtheid’ en ‘authenticiteit’.

Authentiek en afgestemd gedrag

Nu zijn er verschillende definities van wat authenticiteit is. Wij hanteren deze: authenticiteit is gedrag op impuls. Bijvoorbeeld: ik raak geïrriteerd en ik haal meteen uit.

Wat er tegenover ligt is afgestemd gedrag; ik scan mijn omgeving op signalen die mij vertellen wat gewenst is en pas mijn gedrag hierop aan. Bijvoorbeeld: ik wil mijn irritante collega in het functioneringsgesprek het liefst over tafel trekken, maar vraag vriendelijk en professioneel of ze haar mening wil toelichten.

Met het volgen van je impulsen ben je er nog niet om authentiek gevonden te worden. Er wordt ook verwacht dat je ontspannen en zelfverzekerd oogt over wat je doet.  (Ik moet hierbij steeds denken aan wat Trump-kiezers in focusgroepen zeggen: ‘Natuurlijk liegt Trump, maar hij is er ten minste eerlijk over ‘.)

Wat zegt dit over Yesilgöz, Timmermans en Wilders.

Wilders

Laten we met de laatste beginnen, de koningkeizer van de ‘authentieke politiek’: Wilders. Hij zegt hardop wat veel mensen alleen durven te denken. Sterker nog, hij durft het zelfs te scanderen. Hij gromt en snauwt dat het een lieve lust heeft en heeft lak aan decorum. Maar, denk je misschien, na de afgelopen regeerperiode kan het toch niet anders dan dat zijn kiezers afgeknapt zijn op het loze geblaf en het gebrek aan resultaat? We gaan het zien.

Om in het bakje ‘authentiek’ te blijven vallen mag hij in ieder geval geen schaamte tonen over de afgelopen periode.

Timmermans

Timmermans op zijn beurt worstelt met zijn authenticiteitsfactor. Wat is hij nou echt? Een breedsprakige en tikje pedante Bourgondiër? Een doorgewinterd diplomaat die weet hoe de hazen lopen? De open en eerlijke vechter voor de sociaaldemocratie waar Nederland op kan bouwen? Mensen zijn oneindig genuanceerd, Timmermans evenzo, maar voor de huidige hang naar authenticiteit is het diffuse beeld niet handig.

Yesilgöz

En Yesilgöz? Als je de media mag geloven loopt haar lijsttrekkerschap op de laatste benen door het Douwe Bob incident.
Voor wie onder een steen gelegen heeft: Yesilgöz haalde vol uit naar de zanger voor het afbreken van een concert voor Joodse kinderen omdat hij zich stoorde aan zionistische uitingen ter plekke. Het sentiment in het land was dat ze er helemaal naast zat en Douwe Bob met rust moest laten.

Dat is meteen het risico van authenticiteit. Niet afstemmen op wat er van je verwacht wordt, betekent ook dat anderen je lomp of ongepast kunnen vinden. Of nog veel dodelijker, incompetent omdat je kennelijk niet snapt hoe het werkt.

Yesilgöz probeerde na de eerste ophef lang en omstandig (zelfverzekerde mensen zijn meestal kort in hun defensieve uitingen) uit te leggen dat haar reactie authentiek was geweest, dus dat ze haar woorden niet terugnam. Om het vervolgens onder druk van de campagne toch terug te nemen.

Dit bevestigde de beeldvorming rond authenticiteit die bij sommige mensen al sluimerde. Wilders riep: ‘Iedere keer dat mevrouw Yesilgöz zit te keffen op tv krijg ik er een zetel bij’. Waarmee hij een beeld schetst van iemand die zich groter wil voordoen dan ze is.

Hoeveel gevolgen dit incident uiteindelijk heeft weten we niet. Het duurt nog even voordat de verkiezingen er zijn en goeie help, wat kan er nog een hoop gebeuren waardoor de beeldvorming kantelt. Wat de komende periode een belangrijke vraag is, is in hoeverre het zelfvertrouwen van Yesilgöz aangetast is.

Zelfvertrouwen

Want dat is waarom authenticiteit zo’n bewondering oproept bij het publiek.
Het is natuurlijk niet zo dat er achter authentiek gedrag geen inschatting of strategie zit. Maar kennelijk durf je er op te vertrouwen dat jouw onderbuikreactie klopt, dat jouw milliseconde inschatting matcht met de situatie, je doelen en je strategie. Kennelijk heb je voldoende vertrouwen in de uitkomst om autonoom vooruit te schieten. En uit de vele studies die gedaan zijn naar zelfvertrouwen, blijkt dat als iemand er zelfverzekerd uitziet, we al snel denken dat diegene ook competent is.

Een misvatting die grote gevolgen kan hebben. Vooral in de politiek.

Tips

• Start met waarnemen: wat zou je zeggen of doen in die vergadering als je de controle wat loslaat?
• Experimenteer veilig en kleinschalig met authentiek gedrag

Deze analyse verscheen eerder in de rubriek Beeldbepalers van Adformatie